تاریخچه آموزش از راه دور در ایران

تاریخچه آموزش مجازی در ایران

آموزش از راه دور در کشورمان به جز تجربه کوتاه دانشگاه آزاد قبل از انقلاب و دانشگاه پیام نور مبتنی بر استفاده از شیوه ارتباط از راه دور، دارای سابقه طولانی ای نیست. در پایان دهه 70 نرم افزار آموزش مجازی LMS یا Learning Management System در دستور کار دانشگاه تهران قرار گرفت و پروژه های تحت این عنوان آغاز شد. در سال 1380 سایت آموزش مجازی دانشگاه تهران با ارائه 9 درس برای دانشجویان روزانه دانشگاه راه اندازی شد و از نیم سال اول تحصیلی همان سال، آن بهره برداری شد. در همان سال وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از تأسیس دانشگاه اینترنتی خبر داد که تحت نظر آن وزارت، ولی به صورت مؤسسه غیر انتفاعی نوع اول در سراسر کشور خدمات آموزشی ارائه خواهد داد.

به دنبال آن تعدادی از دانشگاه ها اعلام کردند که راه اندازی آموزش الکترونیکی را جزو برنامه های خود قرار داده اند و در حال حاضر تعدادی از آنها دروسی را به صورت تک درس برای دانشجویان حضوری خود ارائه کرده اند. اندکی بعد از اقدام دانشگاه ها در استفاده از نرم افزار آموزش الکترونیکی، آموزش وپرورش که بزرگترین بخش آموزشی کشور است، فعالیت هایی را در این زمینه شروع کرد و در حال حاضر تعدادی مؤسسه خصوصی نیز از روش آموزش الکترونیکی بهره مند هستند.

سال ۱۳۸۱، آغاز جنب و جوش‌ها برای آموزش الکترونیک

تقریبا از اواخر سال ۷۹ و اوایل دهه ۸۰ بحث فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران شروع به اوج گرفتن کرد. در ایران سال ۱۳۸۱ اولین طرح جامع توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات کشور با نام تکفا اعلام شد. از همین زمانها جنب و جوشی برای کاربرد‌های فناوری در مفهوم‌های آموزش الکترونیکی، تجارت الکترونیکی، دولت الکترونیکی و … به صورت جدی مطرح شد. بعد از آن در طول سال‌های ۸۵ – ۸۶  عملا فعالیت‌های متعددی برای توسعه دوره‌های مجازی شکل گرفت و تا کنون چیزی حدود ۷ موسسه آموزش عالی کاملا الکترونیکی وجود دارد. البته تعداد بیشتری از دانشگاه‌های دولتی نیز به این سمت و سو کشیده شدند. حدود ۲۰ تا ۳۰ دانشگاه دولتی و حدود ۷ موسسه غیر انتفاعی در این سال‌ها در آموزش مجازی فعال بوده و اقداماتی را انجام دادند. البته تنها حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از فعالیت‌های برخی از این دانشگاه ها دولتی به صورت الکترونیکی بود.

کرونا باعث شد مسیر ۱۵ ساله را ۲ ماهه طی کنیم

با اتفاقی که در زمان کرونا افتاد به یکباره در زمانی بسیار کوتاه مسیری که قبلا در ۱۵ سال طی شده بود، ظرف دو تا سه ماه طی شد و ۹۰ درصد آموزش عالی کشور که هیچ آشنایی با آموزش الکترونیکی نداشتند مجبور شدند که به سراغ این ابزار بیایند. البته، آنچه که هم اکنون در ۹۰ درصد دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی عالی کشور در حال انجام است،  حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد ظرفیت آموزش الکترونیکی است و خیلی از مولفه‌ها هنوز در آن بخوبی به کار برده نشده است که لازم است تکمیل شوند.

معایب آموزش الکترونیک در ایام شیوع کرونا

این آموزش از نظر کیفی ممکن است در برخی دانشگاهها از نظر اجرا ( بدلیل عدم شناخت با نا آشنایی) نسبت به آنچه که می‌تواند باشد کمی پایین‌تر باشد. یکی از مولفه‌های آموزش الکترونیکی تولید محتوا‌های جذاب است، ولی دانشگاه‌ها فرصتی کافی برای ارائه محتوای با کیفیت مناسب برای همه درسها نداشته اند اما بتدریج کارها کاملتر و بهتر می شوند.

دومین نکته ضعف آموزش الکترونیکی این است که همه اساتید، دانشجویان و مدیران نحوه استفاده از آنرا را بخوبی نیاموخته اند و معیار‌ها و شاخصه‌های رشد کیفیت نیز برای برخی هنوز تعریف نشده است. البته نباید نادیده گرفت که در این شرایط بحرانی با سرعت وارد کار شدیم و کارهای بزرگی انجام شده است.

مزایای آموزش الکترونیک در ایام کرونا

به دلیل اهمیتی که این آموزش دارد و تحول بنیادینی که در سیستم آموزش عالی کشور ایجاد می‌کند این آموزش الکترونیکی باعث خواهد شد آموزش عالی ایران در مسیر فناوری و تکنولوژی رشد بسیار بالا و حرکت رو به جلویی داشته باشد.

مهارت حدود ۸۰ درصد استادان  که فاصله زیادی از این ابزار‌ها داشتند به مقدار زیادی رشد کرده است، دانشجویان با این ابزار آموزش الکترونیکی آشنا شدند، زیر ساخت‌های دانشگاه‌ها در این مسیر به مقدار زیادی رشد کرده است. به دلیل اینکه محتوا‌های دروس روی فضای اینترنت قرار می‌گیرد همه در راستای اطمینان، دقت و شفاف کردن منابع حرکت و لذا کیفیتها رشدی بسیار خوبی می‌کنند.

به سوی مجازی شدن

عصر حاضر را باید تلفیقی از ارتباطات و اطلاعات دانست. عصری كه در آن بشر نسبت به زمان های گذشته نیاز به اطلاعات و برقراری ارتباط برای كسب اطلاعات مورد نیاز دارد. با پیشرفت فناوری و توانایی دسترسی به اینترنت، افراد در هرجا که قرار داشته باشند می توانند به راحتی به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. بدون تردید می توان گفت بیشترین تاثیر ورود فناوری اطلاعات وارتباطات، در محیط های آموزشی بوده است. چرا که منجر به سوق محیط های آموزشی به سمت مجازی شدن، شده است. البته این امر مستلزم استفاده از امكانات پیشرفته ای نظیر كامپیوتر، اینترنت پر سرعت و منابع اطلاعاتی جامع و … می باشد.

منبع : ویرگول، باشگاه خبرنگاران جوان