آموزش و یادگیری برای دانش آموزان نسل Z

روایت اول : حال صحبت با بچه ها و مرور خاطرات شان در دوران کرونا هستیم یکی از بچه ها می گوید ایام کرونا خیلی برای من دوران خوبی بود تا ساعت ۳ و نیم کلاس داشتیم و بعد از آن من از ۴ تا ۸ شب در یک شرکت روش سرمایه گذاری در بورس وال استریت را آموزش میدادم و تازه بعد از آن به انجام تکالیف می پرداختم. وقتی من با چشمهای از تعجب گرد شده .از او می‌پرسم آیا برای تو منفعت مالی هم داشت با افتخار بادی در گلو میاندازد و می گوید بیشتر برای تجربه میرفتم البته ماهی هم حدود ۲۰ میلیون برایم درآمد داشت.

روایت دوم : برای ثبت نام و بارگذاری یک فایل در یک سایت مدت زمانی مشغول هستم و کمی کلافه، پسرهفده ساله ام می پرسد کمکی از دست من برمی آید ؟ و بعد در یوتیوب فیلم نحوه ثبت نام در این سایت را جستجو می کند پس از چند دقیقه به طور سمعی و بصری کاری را که میخواستم انجام دهم را یاد می گیرم و بخاطر مدت زمانی که وقتم را تلف کردم تاسف می خورم .

روایت سوم :یکی از دانش آموزان که در فضای برنامه نویسی و آی تی کار میکند از طرف یکی از بچه های فارغ التحصیل سالهای قبل ، که مدتهاست از او بی خبرم سلام می رساند. وقتی میپرسم تو را از کجا می شناسد می گوید در یکی از فروم های تخصصی برنامه نویسی با ایشان آشنا شده است و ایشان فرد بسیار متخصصی در در این زمینه خاص میباشد.

روایت چهارم : در نمایشگاه پژوهشی مدرسه یکی از دانش آموزان در مورد شعار تبلیغاتی یکی از برند های معروف صحبت می کند سپس مجله ای را که در زمینه ارتباطات تبلیغات و برندسازی است به بنده معرفی می نماید. متوجه می شوم با یکی از شرکت های معروف فروش اینترنتی همکاری دارد و ایده هایی را هم به آنها داده است.
روایت پنجم : پسرم با دوستانش قراری برای آموزش در تعطیلات تابستان گذاشته است و هرکدام خود را موظف کرده اند که از سایت master class یا یوتیوب یک دوره آموزشی را روزانه به مدت مشخصی مشاهده کنند و بیاموزند . هر کدام هم بنا بر سلایق و علاقمندی خود .. یکی در مورد فضانوردی ، یکی موسیقی ، یک برنامه نویسی یکی تفکر علمی ، خلاصه بازار آموزش موضوعات مختلف حسابی داغ است . هر چند وقت یکبار م به هم گزارش پیشرفت خود را می دهند .
روایت ششم : یکی از همکارانمان از علاقمندی فراوان فرزندش به موسیقی صحبت می کرد و از اینکه با توجه به سن کم فرزندش و در دسترس نبودن آموزشگاه مناسب پیگیری خاص نکرده است . در حالی که فرزندش با استفاده از فیلمهای موجود در اینترنت آموزشهای اولیه ساز خاصی را به صورت خودآموز دیده و آنقدر در زمینه آن ساز توانمند شده است که او را مجاب به تهیه آن کرده است . و فعلا در ایام سال تحصیلی که امکان شرکت در کلاسهای آموزشی را ندارد با دوستان متبحرترش در یکی از پلتفرمهای ملاقات حضوری با هم هر روزبه مدت محدودی جلسه برگزار می کنند و برای هم می نوازند و در مدت کوتاهی بدون هیچ استادی تبحر اولیه ای پیدا کرده است .
امروزه ما اولیا ، معلمین و مدیران با دانش آموزانی در مدارس خود سر کار داریم که با نسل های قبلی خود تفاوت های اساسی دارند در اصطلاح این نسل را نسل Z می نامند . جمعیتی که اکنون ۳۲ درصد جمعیت جهان را تشکیل میدهد با حدود دو و نیم میلیارد انسان که متولدین دهه ۱۹۹۰ تا اواسط دهه ۲۰۱۰ میباشند. در این مجمل اندک خیلی نمی خواهیم به معرفی نسلهای قبل اعم از X و Y و ویژگیهای هریک بپردازیم اما لازم است ویزگی های مشترک مخاطبانمان را تا حدودی بشناسیم .البته این ویژگی ها محدود به ویژگی هایی شده است که غالبا در مباحث آموزشی و بحث یادگیری موثر تر هستند . آمار و ارقام ارائه شده با توجه به اینکه هنوز در کشورمان پژوهش چندان معتبری در مورد این نسل صورت نگرفته است از منابع بین المللی و آمار جهانی استخراج گردیده که به نظر می رسد با فرآیند جهانی شدن با امار کشور ما تفاوت چندانی ندارد .

نسل Z نسلی است که بومی دنیای دیجیتال است و در بطن توسعه این فرهنگ زاده شده و با دسترسی به اینترنت ، بازی در رایانه و ضربه زدن در گوشی های هوشمند بزرگ شده و زندگی بدون آنها را به خاطر نمی آورد. حتی زندگی بدون آن ها هم برایش قابل تصور نیست .
یادگیری حضوری : غالب ارتباطات دانش آموزان این روزگار به صورت آنلاین انجام می شود اما آنچه جالب است این است که این نسل بیش از نسل های قبلی خود فعالیت های یادگیری و کلاسی را به صورت حضوری در آموزش های آنلاین ترجیح میدهد. 57 درصد از دانش آموزان این نسل مایل به فعالیتهای یادگیری حضوری با همکلاسی های خود هستند در حالی که برای نسل های قبلی این عدد ۴۷ درصد بوده است.

بازه توجه : دانش آموزانی در کلاسهای ما حضور دارند که بازه توجه کوتاهی در حدود هشت ثانیه دارند در حالیکه نسل قبلی آنها به طور متوسط ۱۲ ثانیه بازه توجه داشتندکه قطعا از نتایج ابزار دنیای دیجیتال و تنوع اطلاعات ارائه شده و انتخاب در این فضا می باشد .
مفاهیم کاربردی : فرزندان این نسل به دنبال مفاهیم کاربردی هستند و برای اتکا به نفس و استقلال خود ارزش ویژه قائل هستند وقتی صحبت از یادگیری خود راهبری می شود با مهارت های فراوانی می ‌توانند آن مهارت جدید را در یوتیوب جستجو کنند یاد بگیرند و به دیگران توضیح دهند. ایده های بسیار بلند پروازانه برای زندگی شخصی ، شغلی و آینده خود دارد بنابراین به مطالبی بها می دهد که آنها را در مسیر پیشرفت خود موثر می داند .
دنیای مجازی : برای آنها تفاوت چندانی بین تجربیات دنیای حضوری و دنیای آنلاین وجود ندارد . مفاهیم جدیدی مانند متاورس، آواتار و زندگی دوم بخش عمده ای از ذهن آنها را اشغال نموده است و تفکیک آن با دنیای واقعی امر چندان راحتی برایشان نیست .در اعتراضات اجتماعی اخیر نیز یکی از کارشناسان علوم اجتماعی هشدار جدی به خانواده‌ها و مسئولین داده بود که این نسل تفاوت بین درگیری در دنیای واقعی و مجازی را نمی داند به همین جهت از آن چه نسل های قبل از آنها می‌ترسیدند واهمه ندارد و بعضا آنها را بخشی از پازل یک بازی رایانه ایی می پندارد.
هویت اجتماعی : برای این نسل مرزهای جغرافیایی و فرهنگی به شدت نیاکان وجود ندارد به همین جهت آنچه ما قدیمی تر به عنوان شاخصهای هویت فرهنگی خود می شناختیم مرزهایش به شدت تغییر کرده است .
تعاملات و چالشها : دانش آموزان این نسل مطالب را زمانی بهتر می آموزند که در یک فضای چالشی به آنها ارائه شود و برای یادگیری آن مجبور به تعامل و بحث شوند
بنابراین جای تعجب ندارد که ۶۴ درصد دانش آموزان بحث های کلاس های تعاملی و ۶۰ درصد کار بر روی مسائل چالشی را به عنوان مفید ترین روش یادگیری بیان می کنند.حال آن را با روش های سنتی مانند دیدن و گوش کردن مقایسه کنید. از منظر آنان کلاس دیداری 38 درصد و کلاس شنیداری فقط ۱۲ درصد در یادگیری ترجیح دارند.
آموزش شخصی : دانش آموزان این نسل آموخته‌اند آنچه را نمی دانند به سایتهایی مانند یوتیوب مراجعه نمایند و از آن به صورت سمعی و بصری بیاموزند به همین جهت در روز بیش از سه ساعت از زمان خود را در این سایت ها می‌گذرانند و ۵۹ درصد بیان می نمایند که این یکی از روشهای آموزش ترجیحی آنان می باشد .
گزارش‌های بین‌المللی بیانگر آن است که ۵۵ درصد دانش آموزان یک دوره یادگیری یا توسعه شخصی را در سایت های اشتراک گذاری فیلم های ویدیویی مانند یوتیوب گذراندند و ۸۰ درصد آنان از پلتفرم های به این صورت استفاده می کنند. استفاده از این ابزار گام بزرگی در یادگیری شخصی با موضوعات و علایق فردی می باشد .
یادگیری اجتماعی:از از این نسل به عنوان نسل اشتراک گذاری محتوا می توان نام برد نسلی که با اشتراک گذاشتن دانش و اطلاعات با دیگران مشارکت می کنند و یادگیری آنلاین و آفلاین از دیگران برایش اهمیت دارد
بررسی ها نشان می دهد حدود ۸۰ درصد دانش آموزان ترجیح می دهند درس های خود را با دوستان خود مطالعه کنند و ۶۰ درصد از به اشتراک گذاشتن دانش خود به صورت آنلاین برای دیگران خوشحال هستند
یادگیری ترکیبی : آنچه در این نسل می تواند موثر باشد تعامل بین آموزش آنلاین و حضوری است یادگیری ترکیبی این تعامل را بین کلاس های سنتی و آموزش الکترونیکی ایجاد می نماید و به دانش آموزان فرصت بیشتری برای انتخاب و کنترل سفر یادگیری خود ارائه می کند
پلتفرم های موجود برای برگزاری کلاس های آنلاین و محتواهای تعاملی تولید شده به معلمان و دانش آموزان اجازه می دهد تا بازی های آموزشی را به روش ساده بسازند و بازی کنند و برای دوستانشان به اشتراک بگذارند.

توصیه برای برگزاری کلاسهای مطلوب نسل Z

1- فرصت انتخاب: به دانش آموزان کمک کنید تا در پیشرفت خود مشارکت نمایند و در انتخاب عنوان کلاس، تکمیل تکالیف، دریافت ارزیابیو دسترسی به منابع امکان انتخاب داشته باشند. در اختیار قرار دادن موضوعات مختلف پژوهشی در موضوعات مرتبط به مباحث درسی فرصت مناسبی برای انتخابگری دانش اموزان است .

2- معنا بخشی به آموزش: فرصت هایی برای یادگیری ایجاد کنید که شامل راه حل های عملی برای مشکلات دنیای واقعی است دانش آموزان را درگیر کارهای معنا دار نمایید که نتایج مفید و کاربردی برای یادگیرندگان دارد.استفاده از آزمایشگاهها و کارگاههای واقعی فرصت مناسبی برای معنابخشی به آموزش می تواند باشد .
3- آموزش تکنولوژی محور: برای ابزارهای دنیای مجازی در آموزش و پلتفرم های موجود حتی گوشی های هوشمند طرح درسی طراحی کنید تا دانش آموزان بومی دنیای مجازی با استفاده از ابزارهای این دنیا به آموزش و و یادگیری بپردازند و از تعامل با هم و محتوای آمو.زشی لذت ببرند .

4- استفاده از وسایل کمک آموزشی و سمعی بصری : استفاده از مجموعه ویدیو های آموزشی و فیلم های مرتبط به موضوع تدریس به عنوان بخشی از فعالیت های آموزشی یا انجام تکالیف علاوه بر افزایش جذابیت کلاس باعث عمق بخشی به مباحث می تواند باشد.استفاده بازیهای آموزشی و گیمیفیکیشن ها علاوه بر آنکه مدت زمان تمرکز دانش آموزان نسبت به موضوع درسی را افزایش میدهد باعث تعمق و یادگیری بیشتر می شود

5- فعالیتهای گروهی و مشارکتی : تشکیل گروهای چند نفره دانش آموزی و مشارکت آنها در برنامه های مختلف اعم از حل مسئله ، انجام پروژه ، ارائه کنفرانس علاوه بر افزایش بازده یادگیری بسیاری از تعاملات گروهی و مهارتهای اجتماعی را ارتقا خواهد داد.

شاید به نظر برسد برای دانش آموزان نسل Z دیگر نیازی به مربیان توانمند و قوی برای رهبری کلاس وجود ندارد و دانش آموزان با استفاده از محتوا های موجود خود می توانند از فرایند خود یادگیری استفاده کنند در حالیکه اگر از آنها بپرسید معلمین چقدر یادگیری و پیشرفت شما موثر خواهند بود ۷۸ درصد آنان به شما پاسخ خواهند داد بسیار بسیار مهم و این نقش کلیدی معلمین را به عنوان طراح اصلی کلاس های درس در تمام فصول و نسل ها نشان می دهد
در پایان این کلام مجددا تاکید می شود آنچه عنصر طراحی فرایند آموزش در تدریس می باشد توجه به آموزش مشارکتی و تعاملی دانش آموزان در محتوا و سبک یادگیری است و این مهم فقط توسط دبیران و مربیان توانمند قابل اجرا میباشد. برای برگزاری کلاسهای آموزشی و جلسات یادگیری استفاده از سامانه های جامع آموزشی مانند ” درس افزار” باعث افزایش کیفیت یادگیری بیشتر و نزدیکتر شدن به فضای آموزشی مورد نظر این نسل می گردد. ابزارهای موجود در این سامانه موجبات تولید فیلمهای آموزشی قابل استفاده ، ابزارهای آموزشی تعامل مثل H5P، برگزاری جلسات آموزشی مشارکتی و گروهی حتی بصورت غیر حضوری ، ایجاد شرایط انتخاب موضوعات مورد علاقه فراهم می آورد . از همه مهمتر با کاهش حجم فعالیتهای اجرایی مدیران و مسئولان مدرسه باعث ایجاد آرامش خاطر جهت برنامه ریزی های دقیقتر و عمیقتر متناسب با روحیات این نسل می گردد.
منابع :
1. Dumitrita Iftode; GENERATION Z AND LEARNING STYLES
2. Johnny Wood ; Generation Z will outnumber Millennials this year
3. Social Media Used and Teaching Methods Preferred by Generation Z Students in the Nursing Clinical Learning Environment: A Cross-Sectional Research Study
4. Barnes & Noble College | Getting to Know Gen Z – Exploring Middle and High Schoolers’ Expectations for Higher Education